Procedura „Niebieskie Karty” to procedura mająca zapewnić bezpieczeństwo osobie doświadczającej przemocy domowej. W ramach tej procedury podejmowane są czynności przez przedstawicieli różnych instytucji i podmiotów, które są zobowiązane do reagowania, w związku z podejrzeniem stosowania przemocy domowej.
Niebieska Karta umożliwia:
- zapewnianie ochrony i udzielanie pomocy ze strony powołanych do takich działań instytucji,
- prowadzenie zajęć korekcyjno-edukacyjnych z osobami stosującymi przemoc domową,
- podnoszenie świadomości społecznej na temat przyczyn i skutków przemocy domowej,
- przekazywanie informacji o możliwościach udzielania pomocy i jej formach.
Kiedy wszczynana jest procedura?
Najczęściej procedurę „Niebieskie Karty” rozpoczyna się w sytuacji podejrzenia stosowania:
- przemocy fizycznej (bicie, popychanie);
- przemocy psychicznej (poniżanie, zastraszanie, obrażanie);
- przemocy seksualnej (zmuszanie do współżycia, gwałt);
- przemocy ekonomicznej (zabieranie rzeczy, pieniędzy, blokowanie dostępu do środków do życia);
- przemocy za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej
Kto i kiedy wszczyna procedurę?
Osoba wszczynająca procedurę podejmuje działania interwencyjne mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa osobie doznającej przemocy domowej.
Podejmowanie interwencji w środowisku odbywa się na podstawie procedury „Niebieskie Karty” i nie wymaga zgody osoby doznającej przemocy domowej ani osoby stosującej przemoc domową.
W związku z uzasadnionym podejrzeniem stosowania przemocy domowej procedurę może wszcząć:
- funkcjonariusz Policji,
- pracownik socjalny jednostki organizacyjnej pomocy społecznej,
- pracownik oświaty,
- pracownik ochrony zdrowia,
- przedstawiciel gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych,
- żołnierz Żandarmerii Wojskowej;
- pracownik socjalny specjalistycznego ośrodka wsparcia dla osób doznających przemocy domowej;
- asystent rodziny;
- nauczyciel wychowawca będący wychowawcą klasy lub nauczyciel znający sytuację domową małoletniego;
- pedagog, psycholog lub terapeuta, będący przedstawicielami jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych; Policji; oświaty; ochrony zdrowia; lub organizacji pozarządowychPoczątek formularza
Wszczęcie procedury „Niebieskie Karty” następuje przez wypełnienie formularza „Niebieska Karta” w przypadku powzięcia w toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych podejrzenia stosowania przemocy wobec osób doznających przemocy domowej lub w wyniku zgłoszenia dokonanego przez świadka przemocy domowej. Następnie osoba doznająca przemocy otrzyma Niebieską Kartę B, w której zawarte są informacje prawne i praktyczne w sprawie uruchomionej procedury.
Jak wygląda procedura?
Po wypełnieniu formularza Niebieska Karta A, w ciągu 5 dni roboczych zostaje on przekazany do Przewodniczącego Zespołu Interdyscyplinarnego ds. przeciwdziałania przemocy domowej w Rumi. Przewodniczący ma 3 dni, aby przekazać wypełnioną Niebieską Kartę A do utworzonej grupy diagnostyczno-pomocowej, składającej się z pracownika socjalnego oraz funkcjonariusza Policji. Skład grupy diagnostyczno-pomocowej może zostać poszerzony o kolejne osoby w zależności od potrzeb rodziny, dla której wszczęto procedurę.
Grupa diagnostyczno-pomocowa w ciągu 5 dni zapoznaje się z informacjami zawartymi w formularzu Niebieska Karta A oraz tymi zebranymi w środowisku domowym. Osoba doznająca przemocy domowej zostaje zaproszona na spotkanie grupy diagnostyczno-pomocowej, które odbywają się w siedzibie Punktu Konsultacyjnego ds. uzależnień i przemocy w rodzinie, przy ul. Młyńskiej 8, 84-230 Rumia. Podczas tego spotkania ustalany jest indywidualny plan pomocy oraz wypełniany formularz Niebieska Karta C. Rozmowę z osobą doznającą przemocy przeprowadza pracownik socjalny w obecności członków grupy diagnostyczno-pomocowej.
Grupa diagnostyczno-pomocowa wzywa osobę podejrzaną o stosowanie przemocy domowej/ stosującą przemoc na spotkanie grupy diagnostyczno-pomocowej, które odbywają się w siedzibie Punktu Konsultacyjnego ds. uzależnień i przemocy w rodzinie, przy ul. Młyńskiej 8, 84-230 Rumia. Spotkanie to ma na celu zmotywowanie do zaprzestania stosowania przemocy i zmiany zachowań względem osoby doznającej przemocy oraz wypełnienie formularza Niebieska Karta D. Rozmowę z osobą stosującą przemoc domową przeprowadza funkcjonariusz Policji w obecności członków grupy diagnostyczno-pomocowej.
Spotkania z osobami doznającymi przemocy domowej oraz osobami stosującymi przemoc domową nie mogą być organizowane w sposób umożliwiający im wzajemny kontakt.
W uzasadnionych sytuacjach Zespół Interdyscyplinarny może wystąpić do Prokuratury o zastosowanie środków zapobiegawczych, takich jak: nakaz opuszczenia przez sprawcę lokalu, w którym zamieszkuje wspólnie z pokrzywdzonym, dozór Policji, czy tymczasowe aresztowanie.
Grupa diagnostyczno-pomocowa pracuje zgodnie z przyjętym planem pomocy obejmującym zadania tj.:
- praca socjalna,
- skierowanie na konsultacje psychologiczne,
- skierowanie do udziału w grupie wsparcia dla osób doznających przemocy,
- powiadomienie sądu,
- objęcie dzieci opieką pedagogiczno-psychologiczną,
- skierowanie sprawcy przemocy do udziału w programie psychologiczno-terapeutycznych lub programie korekcyjno-edukacyjnym
- wzmocnienie umiejętności opiekuńczo-wychowawczych poprzez udział w „Szkole dla Rodziców”,
- monitorowanie środowiska domowego.
W ramach procedury grupa diagnostyczno-pomocowa:
- dokonuje oceny sytuacji domowej, potrzeb i zasobów osoby doznającej przemocy domowej oraz osoby stosującej przemoc domową;
- udziela pomocy osobie doznającej przemocy domowej;
- opracowuje indywidualny plan pomocy dla osoby doznającej przemocy domowej i jej środowiska domowego, który zawiera propozycje działań pomocowych;
- podejmuje działania w stosunku do osoby stosującej przemoc domową w celu zaprzestania stosowania tego rodzaju zachowań;
- przekazuje osobie stosującej przemoc domową informacje w szczególności o prawnokarnych konsekwencjach stosowania przemocy domowej;
- przekazuje osobie stosującej przemoc domową informacje o koniecznych do zrealizowania działaniach w celu zaprzestania stosowania przemocy domowej;
- wnioskuje do zespołu interdyscyplinarnego o skierowanie osoby stosującej przemoc domową do udziału w programach korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc domową lub w programach psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc domową;
- motywuje osobę stosującą przemoc domową do udziału w programach korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc domową oraz programach psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc domową;
- przeprowadza z osobą stosującą przemoc domową rozmowę ukierunkowaną na wskazanie zagrożeń wynikających z nadużywania alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub leków;
- rozstrzyga o braku zasadności podejmowania działań.
W ramach procedury pracownik socjalny jednostki organizacyjnej pomocy społecznej:
- diagnozuje sytuację, potrzeby i zasoby osoby doznającej przemocy domowej;
- udziela kompleksowych informacji o:
- możliwościach uzyskania pomocy, w szczególności psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej, oraz wsparcia, w tym o instytucjach i podmiotach świadczących specjalistyczną pomoc na rzecz osób doznających przemocy domowej,
- formach pomocy małoletnim doznającym przemocy domowej oraz o instytucjach i podmiotach świadczących tę pomoc,
- możliwościach podjęcia dalszych działań mających na celu poprawę sytuacji osoby doznającej przemocy domowej;
- organizuje niezwłocznie dostęp do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby doznającej przemocy domowej;
- zapewnia osobie doznającej przemocy domowej, w zależności od potrzeb, schronienie w całodobowej placówce świadczącej pomoc, w tym w szczególności w specjalistycznym ośrodku wsparcia dla osób doznających przemocy domowej lub innej placówce, w tym prowadzonej przez organizacje pozarządowe i stowarzyszenia, działające na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;
- bierze udział w opracowaniu przez grupę diagnostyczno-pomocową indywidualnego planu pomocy;
- podejmuje działania mające na celu zapobieganie zagrożeniom mogącym występować w środowisku domowym, w szczególności składa systematyczne wizyty sprawdzające stan bezpieczeństwa osoby doznającej przemocy domowej, w zależności od potrzeb określonych przez grupę diagnostyczno-pomocową;
- może prowadzić rozmowy w szczególności o prawnokarnych konsekwencjach stosowania przemocy domowej oraz informować osobę stosującą przemoc domową o możliwościach podjęcia leczenia lub terapii, udziału w programach korekcyjno-edukacyjnych lub programach psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc domową.
W ramach procedury funkcjonariusz Policji:
- udziela osobie doznającej przemocy domowej niezbędnej pomocy, w tym udziela pierwszej pomocy przedmedycznej;
- organizuje niezwłocznie dostęp do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby doznającej przemocy domowej;
- podejmuje, w razie potrzeby, inne niezbędne czynności zapewniające ochronę życia, zdrowia i mienia osób doznających przemocy domowej, włącznie z zastosowaniem na podstawie odrębnych przepisów w stosunku do osoby stosującej przemoc domową środków przymusu bezpośredniego i zatrzymania;
- przeprowadza, o ile jest to możliwe, z osobą stosującą przemoc domową rozmowę, w szczególności o odpowiedzialności karnej za znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą najbliższą lub inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od osoby stosującej przemoc domową albo nad małoletnim lub pełnoletnią osobą nieporadną ze względu na jej wiek lub stan zdrowia, oraz wzywa osobę stosującą przemoc domową do zachowania zgodnego z prawem i zasadami współżycia społecznego;
- przeprowadza na miejscu zdarzenia, w przypadkach niecierpiących zwłoki, czynności procesowe w niezbędnym zakresie, w granicach koniecznych do zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa;
- podejmuje działania mające na celu zapobieganie zagrożeniom mogącym występować w środowisku domowym, w szczególności składa systematyczne wizyty sprawdzające stan bezpieczeństwa osoby doznającej przemocy domowej, w zależności od potrzeb określonych przez grupę diagnostyczno-pomocową;
- dokonuje niezbędnych ustaleń w zakresie udziału osoby stosującej przemoc domową w programach korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc domową lub w programach psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc domową;
- informuje, w formie notatki urzędowej, zespół interdyscyplinarny o działaniach podejmowanych wobec osoby doznającej przemocy domowej oraz osoby stosującej przemoc domową, w tym w szczególności o udziale w programach korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc domową lub w programach psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc domową.
Zakończenie procedury „Niebieskie Karty” następuje w przypadku:
- ustania przemocy domowej i uzasadnionego przypuszczenia, że zaprzestano dalszego stosowania przemocy domowej;
- rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowania działań.
Po zakończeniu procedury „Niebieskie Karty” prowadzone są działania monitorujące przez okres 9 miesięcy. Działania te są prowadzone przez grupę diagnostyczno-pomocową i polegają w szczególności na analizie i ocenie sytuacji osób, wobec których była prowadzona procedura „Niebieskie Karty”.
